Kippen in de rui: zo help je ze door deze intensieve periode

De rui is een slim overlevingsmechanisme. Als de dagen korter worden en het broedseizoen voorbij is, krijgen kippen een natuurlijk signaal: tijd voor een nieuw verenkleed. Dit gebeurt meestal tussen augustus en november. De oude, kapotte veren worden vervangen door nieuwe, gezonde exemplaren die perfect beschermen tegen de winterkou. Het is vergelijkbaar met het aantrekken van een winterjas voordat het écht koud wordt.

Het ruiproces duurt gemiddeld vier tot acht weken, maar sommige kippen doen er langer over. Tijdens deze periode zien ze er behoorlijk slordig uit en ligt het kippenhok vol met veren. Schrik hier niet van, dit hoort erbij. Wel is het belangrijk om ze extra te ondersteunen, want hun lichaam werkt overuren.

Een kip in de rui vertoont duidelijke signalen. Ze ziet er niet alleen kaler uit, maar gedraagt zich ook anders. De kippen zijn minder actief, kakelen nauwelijks en zien er bleker en dunner uit. Ze leggen vaak geen eieren meer omdat alle energie naar de aanmaak van nieuwe veren gaat. Ook de rangorde in het kippenhok verdwijnt tijdelijk, kippen dalen namelijk in rangorde als ze ruien.

Het verendek verdwijnt meestal in een vaste volgorde. Eerst zijn de donsveren aan de beurt, daarna de nek- en halsveren, gevolgd door borstveren, buikveren en vleugels. Als laatste worden de staartveren vervangen. Bij de vleugels gebeurt dit mooi evenredig aan beide kanten, zodat de kip in balans blijft. Soms verliest een kip alle veren tegelijk, dan heeft ze het extra moeilijk.

Niet elke kip ruiet op dezelfde manier. Bij een milde rui valt het nauwelijks op dat er iets gebeurt. De veren worden geleidelijk vervangen over een langere periode, zonder opvallende kale plekken. Het nieuwe verenkleed groeit er gewoon tussendoor.

Bij een harde rui schrik je wel. Deze kippen verliezen heel veel veren in korte tijd en worden behoorlijk kaal. Ze zien er echt niet uit, maar dit is wel de snelste manier. Gemiddeld zijn ze binnen vier tot zes weken klaar, terwijl een milde rui soms twaalf weken duurt.

Het aanmaken van nieuwe veren kost enorm veel energie. Kippenveren bestaan voor ongeveer negentig procent uit eiwit, acht procent water en voor de rest uit vetten. Het lichaam van de kip draait overuren om dit allemaal aan te maken. Hierdoor wordt de weerstand lager en zijn ze vatbaarder voor luchtweginfecties, parasieten en wormen.

De nieuwe veren groeien als kleine pinnetjes door de huid heen. Dit wasachtige beschermlaagje rondom de nieuwe veer kan pijnlijk zijn. Pak je kippen daarom liever niet op tijdens de rui, tenzij het echt noodzakelijk is. Als de veer groot genoeg is, valt het beschermlaagje eraf en komt de prachtige nieuwe veer tevoorschijn.

1. Voorkom stress

Stress is de grootste vijand tijdens de rui. Pak de kippen niet vast, verplaats ze niet naar een nieuw hok en introduceer geen nieuwe kuddeleden. Hun weerstand is al verlaagd door het ruiproces, extra stress maakt dit alleen maar erger. Laat ze gewoon rustig hun gang gaan.

2. Zorg voor droge beschutting

Veren hebben belangrijke functies: ze werken als winterjas, regenjas en zonnebrandcrème tegelijk. Tijdens de rui ontstaan gaten in dit beschermende pak. Een droog, tochtvrij nachthok met overdekte buitenruimte is daarom essentieel. Denk aan een struik, de ruimte onder het nachthok of simpelweg een tuintafel in de ren. Zo blijven ze lekker op temperatuur.

3. Let op pikgedrag

In de groeiende veren zit een bloedspoor dat andere kippen kan aantrekken. Ze kunnen dan de nieuwe veren eruit trekken en opeten. Houd je koppel goed in de gaten. Het verschil met echte rui? Bij een kip in de rui zie je altijd al nieuwe veerpennen groeien, bij pikgedrag zie je alleen kale plekken.

4. Geef extra vitamines

Condiplus en vita plus zijn een echte steun in de rug tijdens de rui. Wij adviseren hoog geconcentreerde multivitamine preparaten die de weerstand verhogen, de darmflora verbeteren en zorgen dat voedingsstoffen beter worden opgenomen. Geef dit één keer per maand door het water, niet alleen tijdens de rui maar eigenlijk het hele jaar door.

5. Voeg eiwitten toe aan het menu

Extra eiwit versnelt de groei van nieuwe veren. Geef maximaal één eetlepel per kip per dag van deze eiwitrijke snacks:

• Gedroogde meelwormen of larven van de zwarte soldaatvlieg
• Gekookt ei, fijngehakt
• BoGi Kuikenkorrel voor extra eiwit

Let op: ze moeten ook nog goed blijven eten van hun normale korrel of meel. De eiwitrijke snacks zijn een aanvulling, geen vervanging.

Energierijke voeding maakt het verschil

Tijdens de rui hebben kippen behoefte aan voeding met veel energierijke ingrediënten. Granen zoals BoGi Scharrelgraan, die in de zomer voor dikke kippen zorgen, komen nu perfect van pas. De vetten en oliën geven de extra energie die ze nodig hebben. Legkorrel of legmeel is tijdens de rui minder belangrijk, want de meeste hennen stoppen toch met leggen.

Hebben je kippen het echt moeilijk? Dan zijn er speciale supplementen zoals condi-plus beschikbaar. Deze producten versnellen het ruiproces en verbeteren de weerstand. 

Als de hennen klaar zijn met ruien, is het meestal herfst of winter. Ze beginnen dan vaak niet meteen weer met eieren leggen maar houden een winterstop. Dit is slim van de natuur: kuikens die in de winter worden geboren overleven het waarschijnlijk niet. Rond februari kun je weer eieren verwachten. In de winterstop vullen ze hun energiereserves aan om vervolgens in het voorjaar weer volop te leggen.

Verliest je kip veren buiten de normale ruiperiode? Dan kan er iets anders aan de hand zijn. Een kale rug bij hennen komt vaak door het treden van de haan, vooral in het voorjaar. Een plotselinge kale nek wordt nekrui genoemd en ontstaat meestal door stress, bijvoorbeeld door muizenoverlast in het kippenhok.

Ook verkeerde voeding, verenpikken of parasieten zoals de veerluis kunnen kale plekken veroorzaken. Soms gaan kippen ruien als ze kuikens hebben. Ze slaan dan vaak de herfstrui over. 

Het ruiproces bij kippen komt grotendeels overeen met dat van ander pluimvee zoals kalkoenen en kwartels. Eenden en ganzen gaan vaak al in de zomer in de rui, vooral als ze kuikens hebben. Al het pluimvee heeft tijdens deze periode een verminderde weerstand en ziet er zielig uit. Maar met de juiste ondersteuning hoeft het helemaal niet erg te zijn.

Wist je dat kippen meerdere keren in hun leven ruien? Als kuiken van zes tot acht dagen verliezen ze hun dons voor de eerste echte veren. In de achtste tot twaalfde week worden de babyveren vervangen door volwassen veren. In deze periode krijgen hanen hun kenmerkende veren en kun je hennen en hanen goed uit elkaar houden. Rond de zeventiende week ruien ze nogmaals, precies als de hennen hun eerste eitjes gaan leggen. Vanaf hun achttiende maand gaan ze elk jaar in de rui.