Hoe verzorg je pasgeboren kuikens in de eerste levensweek?

Het uitkomen van kuikens is een van de mooiste momenten voor elke kippenhouder. Maar zodra ze uit het ei kruipen, begint het echte werk: de opfok. Kuikens zijn kwetsbaar en hebben de juiste warmte, voeding en verzorging nodig om gezond op te groeien. De eerste stap is bepalen hoe je ze grootbrengt, met hun moeder of met jouw hulp.

Kies je opfokmethode

Natuurlijker kan bijna niet. Moederkloek neemt het werk uit handen: ze verwarmt haar kroost onder haar vleugels, leert ze scharrelen en beschermt ze tegen gevaar. Perfect als je een broedse kip hebt die haar rol serieus neemt.

Met een kunstmoeder of warmteplaat

Heb je kuikens uit een broedmachine? Dan ben jij de surrogaatmoeder. Een warmteplaat, warmtelamp of infraroodlamp verzorgt de warmte. Dit vraagt meer controle, maar geeft je ook volledige controle over de opfok.

Warmte is letterlijk van levensbelang voor jonge kuikens. Hun kleine lijfjes kunnen de eerste weken nog geen warmte vasthouden, waardoor ze volledig afhankelijk zijn van een warmtebron. Of dat nu hun moederkip is of een kunstmatige warmteplaat: zonder de juiste temperatuur lopen ze snel risico op onderkoeling of stress.

Voor kuikens met kunstmoeder

De eerste levensweek is kritiek. Je kuikens hebben tussen de 30 en 35 °C nodig – vergelijkbaar met de warmte onder moeders vleugels. Te koud? Ze kruipen tegen elkaar aan en piepen luid. Te warm? Ze verspreiden zich en hijgen met open snaveltjes.

Vanaf week twee verlaag je de temperatuur met 5 °C per week:

• Week 1: 30-35 °C
• Week 2: 25-30 °C
• Week 3: 20-25 °C
• Week 4 en verder: 18 °C volstaat

Tip: Hang een thermometer op kuikenhoogte, niet bij de warmtebron. Zo meet je de werkelijke temperatuur waar het om draait.

Voor kuikens onder moederkip

Hier regelt moeder zelf de thermostaat. Haar lichaamstemperatuur houdt de kleintjes op de perfecte warmte. Jouw taak? Zorg dat het kippenhok niet kouder wordt dan 15 °C, zodat moederkloek niet overwerkt raakt.

Als de warmte geregeld is, hebben je kuikens een plek nodig waar ze veilig kunnen opgroeien. De leefruimte is hun wereld, hier leren ze eten, drinken, scharrelen en rusten. Een goed ingericht hok voorkomt stress, ziektes en ongelukken. Of je nu werkt met een moederkip of een kunstmatige warmtebron, veiligheid en hygiëne staan voorop.

Onder een moederkip

Zorg in de eerste 3 tot 4 weken voor een apart plekje in het kippenhok. Dit beschermt de kuikens tegen nieuwsgierige volwassen kippen die soms te enthousiast reageren op de nieuwkomers.

Voordelen van afzondering:

• Moederkip komt tot rust zonder stress
• Kuikens wennen veilig aan hun nieuwe thuis
• Geen verdediging nodig tegen andere hennen

Of je nu werkt met kunstmoeder of moederkip, de basis blijft gelijk. Zorg voor strooisel dat niet te fijn is – kuikens pikken alles op en te fijn stof kan luchtwegen irriteren. Houtkrullen of gehakte stro werken uitstekend.

Met een kunstmoeder

Kies welk hokje het beste bij je past. Een verwarmde brooder heeft een stabiele temperatuur. Deze moet wel dagelijks schoongemaakt worden bij een leeftijd vanaf 1 tot 2 weken. Een opfokkooi voor kuikens met gaasbodem zorgt ervoor dat je kuikens niet in contact komen met mest. Hierdoor is de kans op ziektes kleiner en is uitmesten minder vaak nodig.

Kuikens zijn nieuwsgierig en actief. Al na een paar dagen beginnen ze te springen en fladderen. Geef ze voldoende ruimte om te bewegen – dit stimuleert hun ontwikkeling.

Minimale ruimte per kuiken:

• Week 1-2: 0,05 m² per kuiken
• Week 3-4: 0,1 m² per kuiken

Te weinig ruimte leidt tot pikgedrag en stress. Te veel ruimte maakt het lastiger om de temperatuur constant te houden.

Hygiëne voorkomt ziektes. Kuikens zijn gevoelig voor bacteriën en parasieten.

Dagelijkse taken:

• Vervang nat of bevuild strooisel direct
• Controleer of de kuikens schone pootjes hebben
• Verwijder uitwerpselen onder warmtebron
• Check of alle kuikens actief en alert zijn

Waarschuwing: Vochtig strooisel is een broedplaats voor coccidiose, een veelvoorkomende darmparasiet bij kuikens. Blijf alert op diarree of lusteloos gedrag.

Observeer je kuikens meerdere keren per dag. Vroege signalen van ziekte opmerken kan levens redden.

Gezonde kuikens herken je aan:

• Heldere, nieuwsgierige ogen
• Actief gedrag en piepgeluidjes
• Schone billetjes zonder aangekoekte mest
• Stevige, rechte pootjes

Zie je een kuiken dat afzondert, niet drinkt of suf in een hoekje zit? Neem contact op met een dierenarts die ervaring heeft met pluimvee. Snel handelen maakt het verschil.

De eerste levensweek bepaalt de toekomst van je kuikens. Met deze stappen leg je de basis voor gezonde, sterke kippen:

1. Kies bewust tussen moederkip of kunstmoeder
2. Handhaaf de juiste temperatuur (start 30-35 °C)
3. Biedt een veilige, afgescheiden opfokruimte
4. Geef voldoende bewegingsruimte
5. Houd het hok dagelijks schoon
6. Observeer en grijp snel in bij ziekte signalen